Drachtbegeleiding en fokken

In dit stuk bespreken we wat er allemaal komt kijken bij het krijgen van een nest.  

Het begint met de ouderdieren, welke honden passen goed bij elkaar en waarom? Hierbij komt vaak heel wat stamboom- en, in sommige gevallen zelfs, genetisch onderzoek bij kijken. Elke lijn van ouderdieren heeft namelijk haar sterke kanten, maar ook haar beperkingen en afwijkingen. Het is dus belangrijk om bij elke combinatie na te gaan wat deze zijn. Bij rashonden is het verstandig of zelfs noodzakelijk om de richtlijnen na te gaan. Het kan bijvoorbeeld nodig zijn om de ouderdieren te laten controleren op elleboog- en heupproblemen door middel van röntgenfoto’s en/of oogonderzoeken te laten uitvoeren bij een oogspecialist.  

Naast de genetische achtergrond van de ouderdieren is het ook belangrijk om te letten op het karakter van beide ouderdieren en de lichamelijke conditie. De lichamelijke conditie is in orde wanneer de ribben door de vacht gevoeld kunnen worden, als deze te diep liggen is het dier te zwaar. Een hond met overgewicht kan problemen krijgen tijdens de dekking, zwangerschap (dracht) en bevalling (partus). Verder horen beide ouderdieren voldoende spiermassa te hebben zodat de dekking en de partus natuurlijk kunnen plaatsvinden.  

Zodra de teef uitgegroeid en lichamelijk in orde is, kan zij gedekt worden.  De leeftijd van de teef is belangrijker dan de leeftijd van de reu. Een reu kan meestal vanaf jonge leeftijd tot op hoge leeftijd goed sperma produceren, wel is het belangrijk dit bijtijds te laten controleren als u kiest voor een reu op leeftijd. Zeker als hij de laatste maanden geen nest meer heeft voortgebracht. Voor een teef kan een hogere leeftijd echter voor meer problemen zorgen, hierbij moet gedacht worden aan onder andere bevruchtings- en partusproblemen. Regels hieromtrent zijn vaak opgenomen in een fokreglement. 

Om de kans op een succesvolle dracht zo groot mogelijk te maken is het belangrijk om te weten wanneer de ovulatie (eisprong) van de teef plaatsvindt. Dit doen wij door bloed bij haar af te nemen. 

Tijdens een loopsheid produceert het lichaam het hormoon progesteron. De hoeveelheid progesteron kan stijgen en dalen tot aan de ovulatie. Na de ovulatie stijgt het progesteron door en blijft deze lange tijd hoog. Na de ovulatie hebben de eicellen tijd nodig om te rijpen, daarna kunnen ze bevrucht worden. Ons advies is om vanaf dag 7 of 8 van de loopsheid te starten met progesteron te bepalen. We tellen dan vanaf de eerste dag dat er duidelijk rode uitvloeiing uit de vulva wordt gezien. De Catalyst en Immulite zijn ‘betrouwbare bloedanalyseapparaten die hiervoor kunnen worden gebruikt. Wij gebruiken de Catalyst en rekenen de waarde om naar de waarde van de Immulite. Kleurtesten of andere methoden kunnen soms erg afwijken en zijn niet aan te raden. Zelfs het gedrag van teef en reu geeft regelmatig geen betrouwbaar beeld. Zodra de teef de eisprong heeft gehad, kunnen wij u adviseren wanneer de teef het beste succesvol gedekt zou kunnen worden. 

Na de dekking is het hopen dat er een mooi en gezond nest geboren zal worden! Maar hoe kunt u zien dat uw teef inderdaad drachtig is geworden?

Vaak verliezen drachtige teven in de eerste weken na de dekking wat slijm uit de vulva, ze kunnen slomer worden en vaak gaan ze ook slechter eten of zelfs braken. Naarmate de dracht vordert gaan de melkklierpakketten opzetten en worden de tepels hardroze. Het dikker worden van de buik wordt in dit stadium lang niet altijd al waargenomen.  

Helaas komen deze verschijnselen ook voor bij teefjes die schijndrachtig zijn. Dit treedt bij alle honden in meer of mindere mate na een loopsheid op en kan erg lijken op een dracht. 

Het is ook mogelijk de vruchtblaasjes door middel van buikpalpatie tussen 26-30e dag te voelen. De vruchtblaasjes zijn na 4 weken ongeveer 2,8 cm groot. Bij een klein nest, bij honden die hun buik erg aanspannen of bij honden die veel ontlasting in de darm hebben zitten, kan dit erg lastig zijn. Na 32 dagen is de gehele baarmoeder verdikt en zijn de afzonderlijke vruchtblaasjes vaak niet meer te voelen. Vanaf 45 dagen is het vaak mogelijk de bewegende pups via de buikwand te voelen.  

De methode die wij in onze praktijk gebruiken is het echografisch onderzoek van de buik. Wanneer dit tussen 28 en 32 dagen van de dracht (gerekend vanaf de laatste dekking) wordt uitgevoerd, kan bij de meeste honden met grote zekerheid gezegd worden of en van ongeveer hoeveel pups uw teef drachtig is.  In dit stadium is het vruchtblaasje gevuld met vruchtwater en zijn de vruchtdelen en hartactie goed te zien. Wij geven er de voorkeur aan dit bij de staande teef te doen, dit geeft vaak minder stress dan op de rug. Wij scheren een klein deel van de buik, waarna met echo-gel de pups in beeld worden gebracht. Het is dan ook mogelijk een foto van een vruchtblaasje of een filmpje van de vruchtjes mee naar huis te krijgen op USB-stick. Bij zeer beweeglijke honden, een zeer klein nest, bij grote honden of bij honden met veel gas/ontlasting in de buik kan het gebeuren dat er een vruchtblaasje gemist wordt. Voor het vaststellen van een dracht is deze methode dus zeer geschikt, maar geeft geen 100% zekerheid. Het is in dit stadium zelfs mogelijk dat (meerdere) vruchtblaasjes nog geresorbeerd gaan worden. Het lichaam ruimt dan de niet levensvatbare vruchten op, vaak zonder dat dit aan de buitenkant waarneembaar is. 

Vanaf 50-55 dagen dracht is het ook mogelijk een röntgenfoto van de buik te nemen. In dit stadium van de dracht zijn de botdelen van de pups duidelijk te zien. Wij adviseren het maken van een röntgenfoto wanneer er bij het echografisch onderzoek zeer weinig of zeer kleine/afwijkende vruchtzakjes gezien zijn. Een klein aantal pups kan een hoger risico betekenen op resorptie of dat er misschien een keizersnede nodig zal zijn.  Het maken van een röntgenfoto in dit stadium van de dracht heeft geen nadelige gevolgen voor de teef of de pups. Het wel verstandig uw teef voor de foto geen eten te geven. Het kan anders gebeuren dat de maag/darminhoud een groot deel van de buik vult waardoor pups over het hoofd gezien kunnen worden. Met deze methode is de kans op een goede telling van het aantal pups het grootst, maar helaas geeft het ook hier geen 100% garantie. 

Nadat duidelijk geworden is dat uw teef drachtig is, kan de voorbereiding op de komst van de pups beginnen.